Zawór EGR, to jeden z tych elementów silnika, o którym słyszymy raczej w negatywnym kontekście. Uznawany jest za urządzenie awaryjne, a nawet pogarszające prace silnika. Dlaczego więc producenci aut wciąż go montują i czy spełnia on jakąkolwiek użyteczną funkcję?
EGR to skrót od Exhaust Gas Recirculation, czyli układu recyrkulacji spalin. Zawór EGR jest po prostu jego elementem. Czemu ów układ służy? Jego zadaniem jest obniżanie emisji niebezpiecznych dla zdrowia tlenków azotu. Dzięki temu samochody mogą spełniać europejskie normy dotyczące czystości spalin. Obniżenie emisji tlenków azotu uzyskuje się poprzez przepuszczanie części spalin z powrotem do kolektora dolotowego, z którego trafiają one dalej do cylindrów, gdzie zachodzi spalanie paliwa. Powietrze z kolektora dolotowego zmieszane ze spalinami zawiera mniej tlenu, niż powietrze tych spalin pozbawione. Powoduje to, że spalanie w cylindrach odbywa się wolniej, i w niższej temperaturze. Dzięki temu w procesie spalania ogranicza się powstawanie wspomnianych trujących tlenków azotu.

Z całą więc pewnością układ recyrkulacji spalin jest niezbędny w celu spełnienia obowiązujących norm, a w szerszym kontekście sprawia, że nasz pojazd jest bardziej przyjazny dla środowiska, a zwłaszcza mniej szkodliwy dla zdrowia ludzi. Układ recyrkulacji spalin, choć nie jest kluczowym elementem, spełnia więc dość ważną funkcję.

Newralgicznym elementem całego układu jest właśnie tytułowy zawór EGR. Praca całego układu jest bowiem precyzyjnie kontrolowana przez sterownik pracy silnika, a ilość spalin trafiających do kolektora dolotowego może być bardzo różna, choć nawet maksymalne dawki spalin jakie mogą być podawane poprzez ten układ są stosunkowo niewielkie, acz wystarczające do osiągnięcia zamierzonego efektu w postaci obniżonej emisji tlenków azotu. Za przepuszczanie spalin do kolektora dolotowego odpowiada zawór EGR. Od tego, w jakim stopniu jest on otwarty, zależy jaka ilość spalin doprowadzona zostanie ostatecznie do cylindrów. Niestety zawór jest dość wąski, a jego zadanie polega na przepuszczaniu zanieczyszczonych spalin, stąd czasem ulega on zabrudzeniu. Pod wpływem wysokiej temperatury tworzy się nagar, który uniemożliwia pełne zamknięcie zaworu, w efekcie czego do kolektora dolotowego zawsze trafia pewna ilość spalin. Skutkuje to głównie obniżeniem mocy silnika. W normalnych warunkach zawór EGR nie obniża maksymalnej mocy silnika, gdyż przy maksymalnym wciśnięciu pedału gazu (przepustnica całkowicie otwarta), zawór EGR jest zamykany i żadne spaliny do silnika nie są kierowane. Układ recyrkulacji spalin jest wówczas nieaktywny. W codziennym użytkowaniu zawór EGR otwiera się przy niskich i średnich obciążeniach silnika, co może dawać wrażenie, że samochód bardziej niemrawo reaguje na gaz. Nie ma jednak mowy o obniżeniu maksymalnej mocy silnika. Inaczej jest niestety, gdy zabrudzony zawór nie może się całkowicie zamknąć. Wówczas faktycznie obserwujemy spadek mocy silnika. Receptą na ten problem jest czyszczenie zaworu. W skrajnych przypadkach może wymagać on wymiany, co wiąże się niestety z kosztami. Te są wysokie zwłaszcza w przypadku nowych silników i mogą przekraczać 1000 zł. Dlatego na zawór EGR należy zwracać uwagę i w razie potrzeby – czyścić. Gorzej, jeśli problemem nie jest nagar, a na przykład wypalenie wnętrza zaworu w wyniku działania spalin o wysokiej temperaturze (dlatego czasem częścią układu jest także chłodnica spalin). Czyszczenie może okazać nieskuteczne w przypadku nowszych konstrukcji. Tutaj niestety najczęściej jedynym rozwiązaniem pozostaje kosztowniejsza wymiana.

Popularnym, choć nielegalnym działaniem jest zaślepianie lub usuwanie zaworu EGR. W ten sposób część kierowców pozbywa się problemu, ale należy podkreślić, że nie jest to zgodne z prawem. Wbrew obiegowej opinii nie zwiększa też maksymalnej mocy silnika, choć w istocie może poprawić subiektywne odczucia związane z rozwijaniem mocy przez silnik.

Zawór EGR, jak i cały układ recyrkulacji spalin jest czymś, do czego powinniśmy się przyzwyczaić, jeśli zależy nam na czystym powietrzu w miastach. A pamiętajmy, że tlenki azotu należą do szczególnie szkodliwych. Może i nowe silniki są coraz bardziej skomplikowane, ale też w coraz mniejszym stopniu zanieczyszczają środowisko. A zawór EGR jest jednym z elementów, który wydatnie w tym pomaga, mimo że czasem może powodować problemy.